विश्वराज ढकाल
प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत, बैजनाथ गाउँपालिका बाँके
गाउँपालिकाको समग्र कामकाज कस्तो छ ?
गाउँपालिकाको समग्र कामकाज अहिले आर्थिक वर्षको अन्तिम समय हो । गाउँपालिकामा चाही प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतको फेरबदलका कारण थुप्रै कामहरु बन्द भएको अवस्थामा यो आर्थिक वर्षमै तीन जना परिवर्तन भईसकेपछि चौथो ब्यक्तिको रुपमा म चाही आएको छु । जे होस् हामीले आफुले भ्याएसम्म चाही काम गरिराख्या छौं ।
जनप्रतिनिधि र कर्मचारीबीच कत्तिको समन्वय गरेर काम गर्नुहुन्छ ?
वास्तवमा गाउँपालिकाको समृद्धिका लागि त जनप्रतिनिधि र कर्मचारीको बीचमा समन्वय हुन अत्यन्तै आवश्यक छ, किनभने जनप्रतिनिधिहरुले नीति निर्माण गर्नुहुन्छ, त्यो नीतिलाई कार्यान्वयन गर्ने काम चाही कर्मचारीको हो । त्यसैले नीति निर्माण गर्ने पक्ष र कार्यान्वयनको बीचमा समन्वयको अभाव भयो भने त कसरी काम कुरा हुन सक्ला । त्यो चाही अप्ठ्यारो कुरा हो ।
त्यसैले हाम्रो गाउँपालिकाको सन्दर्भमा भन्दाखेरी हामीले एकदमै सकारात्मक हिसाबले काम गरिराख्या छौं । जनप्रतिनिधिहरुले सहयोग गर्नु हुन्छ । जनप्रतिनिधिले कबोल गरेका, बाचा गरेका अथवा नीतिमा ल्याएका कुराहरुलाई चाही हामीले कर्मचारीको तर्फबाट कसरी पुरा गर्ने भन्ने तर्फ हामी चाही लागिरहेका छौं । त्यसैले बैजनाथ गाउँपालिकाको सन्दर्भमा भन्दाखेरी समन्वय एकदमै राम्रो छ जस्तो लाग्छ ।
गाउँपालिकाको सेवा प्रवाह गर्नमा कर्मचारीको भूमिका महत्वपूर्ण रहन्छ । कर्मचारी ब्यवस्थापन कसरी भइरहेको छ ?
गाउँपालिकाको सेवा प्रवाह गर्नमा कर्मचारीको भूमिका महत्वपूर्ण हुन्छ भन्ने कुरामा त दुई मत भएन । किनभने गाउँपालिकामा हाम्रो थुप्रै खालका सेवाहरु छन् । जस्तै, विभिन्न प्रकारका शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि, पशु । संघियता आउनुभन्दा अगाडी जिल्लाले गर्नुपर्ने कामहरुमा चाही जिल्लास्थित कार्यालयहरुले सम्पादन गथ्र्ये यि कामहरु ।
अब स्थानीय तहमा आईसकेपछि एउटा कार्यालयले अथवा एउटा गाउँपालिकाले पहिला चाही जिल्लाले हेर्नुपर्ने सबै कामहरु चाही एउटा गाउँपालिकाले हेर्नुपर्ने अवस्थामा अलिकति लोड त पर्छ नै । गाउँपालिकामा चाही करारका पनि थुप्रै कर्मचारीहरु हामीले राखेका छौं । दरबन्दीमा पनि छन् । र हामीले सेवा प्रवाहमा गाह्रो हुन्छ भनेर चाही करारका कर्मचारीहरुले सबै शाखाहरु चाही परिपुर्ति भइसकेको अवस्थामा हामीलाई एकदमै गाह्रो, अप्ठ्यारो महसुस भएको छैन । दरबन्दी चाही पर्याप्त नै छ । काम गर्ने कर्मचारी संख्या पर्याप्त भएको हुनाले हामीलाई त्यस्तो गाह्रो भएको महसुस चाही छैन ।
करार कर्मचारीलाई नियुक्त गरेर गाउँपालिकाको कामकाज चलाउनुपर्ने अवस्था आएको हो ?
स्थायी कर्मचारीको संख्या त एकदमै न्यून छ । लगभग १०÷१५ प्रतिशत मात्रै स्थायी कर्मचारी छन् । यो हाम्रो कार्यालयमा मात्र होईन, कि यो देशैभरीको समस्या हो । सबै पालिकामा स्थायी कर्मचारीको संख्या अत्यन्तै न्यून छ । करारका कर्मचारीहरु बिना काम गर्न असम्भव भएको हुनाले अहिलेसम्म यस गाउँपालिकामा करार र स्थायी गरेर दुबै प्रकारका कर्मचारी कार्यरत रहेको अवस्था छ ।
कर्मचारी अभावले गर्दा सेवा प्रवाहमा कहिले काही अप्ठ्यारो परेको छैन ?
कर्मचारी अभावले गर्दा अहिले वर्तमान अवस्थामा भन्दाखेरी हामीलाई खासै अप्ठ्यारो परेको छैन, किनभने हामीसँग कर्मचारीहरु पर्याप्त नै छ । तर, कहिले काही कर्मचारीहरुको विशेष काम अथवा उहाँहरुको तालिम लगायत विभिन्न कामहरुले गर्दा कर्मचारीहरु अनुपस्थित हुँदाखेरी अलिकति अप्ठ्यारो पर्छ, यो स्वभाविक नै हो । तर कर्मचारी नै नभएर कुनैपनि शाखाको काम नभएर कुनैपनि शाखाको काम नभएको भन्ने चाही गर्न नसकिएको भन्ने चाही अवस्था हाम्रो गाउँपालिकामा छैन ।
तपाई स्वयंले लामो समय शिक्षा शाखा हेर्नु भयो । गाउँपालिकाले आन्तरिक स्रोतबाट कसरी शिक्षक नियुक्त गरेको छ ?
हाम्रो बैजनाथ गाउँपालिकाको शिक्षातर्फको बजेटको ठुलो हिस्सा चाही अनुदान तर्फका शिक्षकहरुको लागि जान्छ । गाउँपालिकाको समानिकरण अनुदानबाट तलब, भत्ता खुवाउने गरी ५० जना शिक्षकलाई अनुदान शिक्षकको रुपमा चाही नियुक्त गरेका छौं ।
गतवर्ष हाम्रो गाउँपालिकाको समग्रमा साढें ४ करोड बजेट शिक्षामा छुट्याइएको थियो भने, तीन करोड ८० लाख जति चाही अनुदानका शिक्षकको तलब, भत्तामा मात्रै खर्च हुन्छ । यसरी के बुझिन्छ भन्दाखेरी हाम्रो बैजनाथ गाउँपालिकामा अुनदानबाट राखिएका जुन दरबन्दी अभाव अभावका कारण बिद्यालयको पठन–पाठनमा समस्या भइरहेको थियो । बिद्यार्थी संख्याको आधारमा, शिक्षक संख्याको आधारमा बिद्यालयहरुलाई चाही हामीले ठुलो परिमाणमा चाही शिक्षकरुको दरबन्दी दिएर पठन पाठनलाई सुचारु बनाउने प्रयास अहिलेसम्म गरिराखेका छौं ।
गाउँपालिकाको सुशासन र आर्थिक पारदर्शितालाई सुधार गर्नु भएको छ ?
प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतको रुपमा मैले जिम्मेवारी सम्हालेको धेरै भएको छैन । हामी सुशासनको लागि, पारदर्शिताको लागि के–के गर्न सकिन्छ, एकदमै लागिराखेका छौं । अब यस कुरामा हामीले आफ्नो मुल्यांकन आफैले गर्नुभन्दा पनि सेवाग्राही र जनसमुदायहरु जो बैजनाथ गाउँपालिकासँग सम्बन्धित हुनुहुन्छ । हाम्रो नजरबाट हेर्दाखेरी अहिलेसम्म राम्रै भईराखेको जस्तो लाग्छ ।
बैजनाथ गाउँपालिकालाई समृद्ध बनाउनमा कर्मचारीको भूमिका के हुन्छ ?
बैजनाथलाई समृद्ध बनाउन कर्मचारीको ठुलो भूमिका छ । पहिलो कुरा त कर्मचारीहरुले सेवा प्रवाहमा अलिकति छिटो, छरितो सेवा प्रवाह प्रदान गर्नुपर्यो । दोस्रो कुरा चाही यहाँका विकास निर्माणका कार्यहरुमा चाही पुँजीगत विकासलाई चाही जोड दिनुपर्यो । पुँजीगत विकासले समृद्ध हुन्छ । यहाँको शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि, पशु जस्ता विभिन्न विषयगत शाखाहरुबाट चाही जनताले खोजेको, आवश्यकता भएको यस्ता कार्यक्रमहरु निर्माण गरेर हामीले ति कार्यक्रमहरु समयमै सम्पन्न गर्न सक्यौं भने बैजनाथ गाउँपालिकाको समृद्धिमा केही न केही टेवा पुग्छ ।
गाउँपालिकाले आफ्नो आन्तरिक स्रोत ब्यवस्थापन कसरी गरिरहेको छ ?
बाँकेको सन्दर्भमा भन्दाखेरी उपमहानगरपालिका, नगरपालिकाभन्दा गाउँपालिकामा आन्तरिक स्रोत कम हुन्छ । त्यहाँ करका दायरा बढी हुन्छ । हाम्रो गाउँपालिका भएको हुनाले त्यस्तो करको दायरा फराकिलो नभएको हुनाले आन्तरिक स्रोत हामीले अपेक्षित उपलब्धी चाही हासिल गर्न सकेका छैनौं । त्यही भएर चाही अब प्रयासमा छौं । के–के गर्न सकिन्छ । आन्तरिक स्रोत कसरी बढाउने । करको दायरा बृद्धि गरेर हुन्छ कि करको क्षेत्र बढाएर हुन्छ कि के गरेर हुन्छ, यस विषयमा हामी छलफल गर्नेछौं ।
अब अन्त्यमा, समग्र गाउँपालिकाबासीलाई के भन्न चाहनु हुन्छ ?
बैजनाथ गाउँपालिकाका सम्पूर्ण समुदायहरु, जो बैजनाथ गाउँपालिकामा बसोबास गरिरहनु भएको छ । उहाँहरुलाई चाही हामीले बैजनाथ गाउँपालिकाबाट प्रवाह हुने हरेक प्रकारका सेवाहरु छिटो, छरितो एकदमै पारदर्शी, जवाफदेही तरिकाले सम्पादन गर्छौ । यस कुरामा चाही बैजनाथ गाउँपालिका प्रतिवद्ध छ ।
