नेपालगन्ज : सामाजिक सञ्जालको प्रयोग कतिसम्म संवेदनशील छ भन्ने कुरा नेपालगन्जमा उत्पन्न धार्मिक तनावले सिकाएको छ । सामाजिक सञ्जालमा लेखिएको जथाभावी टिप्पणीले बाँकेमा हिन्दु र मुस्लिम समुदाय आमने-सामने भएका छन् ।
जुनसुकै बेला दंगा भड्किने खतरा उत्पन्न भएपछि स्थानीय प्रशासनले नेपालगन्ज उपमहानगरभित्र अनिश्चितकालीन कफ्र्यु लगाएको छ । तनावको निहुँ ठूलो छैन । ११ असोजमा मुस्लिम समुदाय मोहम्मद डेमा रमाइरहेको थियो ।
बाँके नरैनापुरका एक युवाले इस्लाम धर्मका संस्थापक पैगम्बर मोहम्मदको नाम जोड्दै सामाजिक सञ्जालमा जथाभावी स्टाटस लेखे । जार्बुद यादव नामको फेसबुक आईडीबाट सो टिप्पणी लेखिएको थियो । न धेरै फलोअर्स थिए, न त लेख्ने व्यक्तिकै परिचय राम्ररी खुलेको थियो । तर, धार्मिक निन्दा गरिएको त्यो टिप्पणीबाट मुस्लिम समुदाय तरंगित हुन पुग्यो ।
सोही फेसबुक स्टाटसका कारण तनाव बढ्दै जाँदा मंगलबार नेपालगन्जमा दुई समुदायबीच झडप र कफ्र्यु लाग्ने अवस्था सिर्जना भयो । दुई समुदायलाई आमनेसामने ल्याउन नेपालगन्ज उपमहानगरपालिका-५ का वडाध्यक्ष सराफत खानको मुख्य भूमिका देखिएको प्रहरी स्रोत बताउँछ ।
जथाभावी स्टाटस लेखेको भन्दै खानको नेतृत्वमा १४ असोजमा एउटा पक्षले नेपालगन्जमा प्रदर्शन र्गयो । सो पक्षले प्रदर्शनका क्रममा टायर बाल्ने, अर्का समुदायप्रति उग्र नाराबाजी गर्ने र जिल्ला प्रशासन कार्यालयभित्र पुगेर झण्डा गाडे गरेपछि अर्को पक्ष विरोधमा उत्रियो ।
यसैबीचमा खजुराखुर्दका युवाहरूले कलुवा नामको टिकटक आईडीमा हिन्दुप्रति गालीगलौज गरेको भिडियो भाइरल भइसकेको थियो । जसपाबाट निर्वाचित वडाध्यक्ष खान स्वयम्ले अर्का समुदायविरुद्ध उत्तेजना फैलाउने गरी अभिव्यक्ति दिएपछि नेपालगन्जमा योजनाबद्ध विरोध प्रदर्शनको तयारी हुन थाल्यो । सो घटनाबारे जसपाको आधिकारिक धारणा मागियो । वडाध्यक्ष खानले माफी माग्नुपर्ने अडान अर्को पक्षको रह्यो । तर, त्यसका लागि उनी तयार भएनन् ।
यी घटनाक्रमले उत्पन्न तनावबीच ओमकार परिवारले मंगलबार नेपालगन्ज बन्द आह्वान गर्यो । ‘शान्तिपूर्ण’ र्याली निकाल्ने जानकारी स्थानीय प्रशासनलाई गराइयो । भिन्न समुदायबीच एकपछि अर्को प्रदर्शनले नगरको शान्तिसुरक्षा खलबलिने विश्लेषणसहित स्थानीय प्रशासनले १५ असोजमा सर्वपक्षीय बैठक बोलायो । सो बैठकले सामाजिक तथा धार्मिक सद्भाव र्याली निकाल्ने निर्णय त गर्यो, तर ओमकार परिवारको नेपालगञ्ज बन्द र प्रदर्शन रोक्न सकेन ।
मंगलबार बिहान नेपालगन्जमा निकालिएको सद्भाव र्यालीमा केही धार्मिक अगुवा, राजनीतिक कार्यकर्ता, उद्योगी व्यवसायी सहभागी भए पनि उल्लेख्य सहभागिता भने देखिएन । दुई पक्षले भित्रभित्रै प्रदर्शन र प्रतिवादको तयारी गरिरहेको बुझ्न गाह्रो भएन ।
बागेश्वरी मन्दिरको पूर्वी गेटबाट निस्केको ओमकार परिवारको जुलुस सेतु बिक चोक, धम्बोझीहुँदै बीपी चोक पुग्दासम्म शान्त नै थियो । जुलुसमा सिसा प्रहार भएपछि सहभागीको भागाभाग हुन पुग्यो । त्यसले दुई पक्षबीच झडपको स्थिति आयो ।
बीपी चोक र इदगाह रोडमा दुई पक्ष आमनेसामने भएर ढुंगा हानाहान गरेपछि नियन्त्रण गर्न प्रहरीले एक दर्जनपटक हवाई फायर गरेको थियो । सो झडपमा प्रहरी र प्रदर्शनकारीहरू घाइते पनि भएका छन् । घाइतेको नेपालगन्जका अस्पतालमा उपचार भइरहेको बाँके प्रहरीले जनाएको छ ।
‘बहुधार्मिक, बहुसांस्कृतिक शहरका आफ्नै संवेदनशीलता हुन्छन् । जनप्रतिनिधिले विवाद वा तनाव बढाउने हैन, संयम र धैर्यतापूर्वक शान्ति कायम गर्न लाग्नुपर्छ,’ नेपालगन्जका मेयर प्रशान्त विष्ट भन्छन्, ‘हामी तनाव बढ्न नदिन प्रयत्न गरिरहेका छौँ । दंगा फसाद गराएर कसैलाई फाइदा छैन भन्ने सबैले बुझ्नुपर्छ ।’
फेसबुक स्टाटसको विवाद धार्मिक तनावसम्म पुग्नुमा स्थानीय प्रशासनको कमजोरी मुख्य देखिएको छ । धार्मिक र साम्प्रदायिक प्रदर्शनलाई निषेधाज्ञा लगाएर रोक्नुपर्नेमा जिल्ला प्रशासनले अनुमति दियो । त्यसले एकपछि अर्को प्रदर्शनलाई निम्त्यायो ।
प्रमुख जिल्ला अधिकारी विपिन आचार्यले स्थितिलाई सम्हाल्ने गरी परिपक्वता देखाउन नसक्दा प्रहरी प्रशासन मुकदर्शनजस्तो बन्न पुग्यो । उनी भने अमुक व्यक्तिले केही लेख्दैमा वा टिकटकमा बोल्दैमा उत्तेजित भएर प्रदर्शनमा उत्रिनु दुर्भाग्यपूर्ण रहेको बताउँछन् ।
‘स्टाटसको नाममा यो विवाद निस्कियो । लेख्ने मान्छे सार्वजनिक व्यक्ति हैन । तर, त्यसले उत्तेजना फैलायो । प्रशासनले छानबिन गरिरहेको छ,’ प्रजिअ आचार्यले भने, ‘अहिले जे तनाव उत्पन्न भएको छ, यसलाई रोक्न र समाजलाई शान्तिपूर्ण बाटोमा फर्काउन सामुदायिक अगुवा, धार्मिक गुरुहरू, मिडिया र सिङ्गो बाँकेवासी लाग्नुपर्छ ।’ -शिलापत्रबाट
